به نقل از «فارس»

کلیسای سنت استپانوس؛ آمیزه تاریخ و طبیعت/ فرشتگان سنگی بر فراز گنبد + تصاویر

تاریخ انتشار: ۱۰ فروردین ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۴۲۱۰۵۳

خبرگزاری فارس- تبریز- فرینوش اکبرزاده: پیچ‌های جاده را که همراه ارس طی کنی، از پس جوش و خروش بهاری این رود پرخاطره، سنگ‌های زرد و اخرایی عظیمی خودنمایی می‌کنند که با شکوه و ظرافت در کنار هم نشسته‌اند، انگار نه انگار صدها سال از همزیستی‌شان با هم و با رود و درختان اطرافشان می‌گذرد و طنین ناقوس کلیسا و نور شمع‌های افروخته در محراب و طاقچه‌های دور تا دور حیاطش طنین‌انداز می‌شود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

کلیسای سنت استپانوس، یادگاری از روزهای کهن دیروز است که امروز به لطف ثبت در فهرست آثار جهانی سازمان یونسکو آوازه‌ای فراتر از مرزها یافته است و روزی نیست که دسته دسته بازدیدکنندگان را در دل حیاط‌های تو در توی خود پذیرا نباشد.

 

این مجموعه شامل کلیسای سنت استپانوس، کلیسای مریم مقدس و کلیسای چوپان در شهرستان زیبا و مرزی جلفا در کنار پیچ و خم‌های رود ارس در آذربایجان‌شرقی و کلیسای سنت تاتائوس در آذربایجان‌غربی است.

کلیسای سنت استپانوس در ۱۶ کیلومتری غرب جلفا و به فاصله سه کیلومتری کرانه جنوبی ارس و در نزدیکی روستای متروکه‌ای به نام دره شام قرار دارد. نام این کلیسا از نام «استپانوس»، شهید اول راه مسیحیت وام گرفته شده است و به این نام خوانده می‌شود.

در مورد تاریخچه ساخت این بنا اظهارات فراوانی وجود دارد. عده‌ای آن را از بناهای اوایل مسیحیت و برخی نیز چون "تاورنیه" این بنــا را به دوره صفویه نسبت می‌دهند. در حـالی که شیوه معماری بنا و مصالح ساختمانی آن نشان‌دهنده این مطلب است که این کلیسا در بین قرن چهارم تا ششم هجری مابین قرون دهم تا دوازدهم میلادی ساخته شده است.

 

سنت استپانوس در محوطه‌ای محصور شده با درختان و در دره سرسبزی واقع شده که حصاری سنگی آن را احاطه کرده و به بارویی بلند با هفت برج نگهبانی و پنج پشت بند استوانه‌ای سنگی شبیه به دژهای مستحکم دوره ساسانی و قرون اولیه اسلام مانند می‌شود. در بالای درب بزرگ چوبی محوطه کلیسا، نقش برجسته‌ای از حضرت مریم (ع) و دوران کودکی حضرت عیسی(ع) با نگاهی خندان و آرام خودنمایی می‌کند و بازدیدکنندگان را به سمت بنای کلیسا که از سه قسمت برج ناقوس، نمازخانه، اجاق دانیال تشکیل شده، راهنمایی می‌کند.

برج ناقوس کلیسا بر روی ایوان دو طبقه‌ای متصل به دیوار جنوبی کلیسا قرار دارد. این برج با نقوش برجسته فرشته، صلیب، ترنج، ستاره گل هشت پر زینت یافته است. این برج از آثار نفیس دوره قاجاریه است و در زمان عباس میرزا نایب‌السلطنه مرمت شده است.

 

در ورودی نمازخانه منبت‌کاری با تزئینات بسیار زیبای آن در وسط ضلع غربی تعبیه شده است و گفته می‌شود بیش از هزار تکه چوب در آن به کار رفته است. در این قسمت از کلیسا حجاری پایه‌ها و نیم ستون‌ها و زنجیرهای کناری و مقرنس‌های آن از شاهکار‌های هنر حجاری به شمار می‌رود.

کتیبه‌ای از سنگ ماسه‌ای سرخ رنگ به خط نستعلیق بر بالای در ورودی و زیر طاق ورودی کلیسا به چشم می‌خورد، نقش‌های برجسته‌ای از فرشتگان بر پیشانی طاق‌نماهای اضلاع شانزده‌گانه بزرگ گنبد مرکزی که در حقیقت پای طاق گنبد بلند و زیبای نمازخانه کلیسا محسوب می‌شود حجاری شده است.

پوشش این گنبد به صورت هرمی و با ۳۲ پهلو ساخته شده و بر روی پلان ستاره شکل ۱۶ پر قرار گرفته است. داخل طاق‌نماهای پهن گنبد یک در میان پنجره‌هایی تعبیه شده که طاق هلالی تو در تویی دارد و تصویرهای برجسته یکی از فرشتگان در داخل قابی چهارگوش نمای بیرونی آن را زینت می‌دهد. از جمله تزئینات جالب درون معبد سه نمازگاه سنگی با حجاری‌های زیبا و ظریف است.

 

همچنین اجاق دانیال تالاری است متصل به دیوار شمالی کلیسا که نزدیک به ۲۰ متر طول دارد. اجاق دانیال به نام دانیال از قدیسان قرن پنجم میلادی معروف است.

این زیبایی‌ها و جزئیات بسیاری موجب شد تا این مجموعه به همراه چند کلیسای دیگر به عنوان نخستین آثار ثبت جهانی استان، همه ساله میزبان تعداد زیادی از گردشگران باشند.

 

دیگر کلیسای این مجموعه، کلیسای چوپان در دره شام است.

نمازخانه چوپان یا "ناخیرچی" که در شهرستان جلفا، کنار رودخانه ارس در نوار مرزی ایران و جمهوری خودمختار آذربایجان بر سر راه کلیسای سنت استپانوس ساخته شده و از دیگر کلیساهای ثبت شده در سازمان یونسکو است. نمازخانه "ناخیرچی" در دامنه جنوبی رود ارس، بر دامنه کوه در غرب نمازخانه سنت استپانوس قرار دارد. ناخیر در ترکی به معنی گله گاو است و "ناخیرچی" به معنی "گاو چران" است.

عبدالعلی کارنگ می‌گوید: سرکیس، نگهبان پیر کلیسای سنت استپانوس می‌گفت از پدران خود شنیده‌ام که این نمازخانه را مرد گاوچرانی ساخته است تا چوپانان و گله‌بانان نیز، در ایام اشتغال در بیرون از روستا از درک فیض نماز کلیسا بازنمانند.

این نمازخانه را در منطقه کلیسای چوپان می‌گویند و به آندره وردی منسوب است.

کلیسا دارای پلان صلیبی شکل محاط در مستطیل و یک گنبد مرکزی است. گنبد آن بر روی طوقه استوانه‌ای استوار است و شکل خاصی دارد.

این نمازخانه همانطور که در تاریخچه آن آمده است چون مورد استفاده قشر ساده و بی‌آلایش چوپانان بوده است بنای آن نیز مانند زندگی چوپانان ساده و زیبا و بی‌آلایش است.

و آخرین کلیسای این مجموعه که در استان آذربایجان‌شرقی واقع است، کلیسای مریم مقدس است.

در محل تلاقی دو رودخانه "آق‌چای" و ارس در سطح وسیعی و صافی که به صورت طبیعی است و در حاشیه جنوب ارس قرار گرفته، میزبان روستای سنگی دره‌شام است و در حاشیه شرقی این روستا، کلیسای مریم مقدس شکل گرفته است.

 

دیگر کلیسای مجموعه ثبت جهانی استان، دارای کتیبه یا سنگ نوشته نیست که بتوان با استناد به آن برای بنا تاریخ‌گذاری کرد ولی طبق شواهد و مدارک و متون تاریخی، قدمت و تاریخ این کلیسا به دوران صفویه و قبل از آن برمی‌گردد.

کلیسای مریم مقدس و روستای دره‌شام تا دوره صفویه فعال بوده و زندگی در آن جاری بوده ولی بعد از آن کوچه "نون" ارامنه جلفا به جلفای اصفهان توسط شاه عباس این روستا نیز متروکه شده و پس از آن جمعیت زیادی در آن زندگی نمی‌کند.

این کلیسای ساده و زیبا در ساخت خود از مصالح سنگی بهره گرفته اما در داخل کلیسا دیوارهایی گچ اندود و در بخش اندکی نقاشی نیز دیده می‌شود. ورود به این کلیسا ممکن نیست مگر با عبور از زیر تنها کتیبه سنگ تراش که تزئینات سنگی گل، بوته و صلیب آن در ذهن هر بیننده‌ای ماندگار خواهد شد. 

 

پایان پیام/

 

منبع: فارس

کلیدواژه: کلیسای سنت استپانوس ثبت در یونسکو جلفا منطقه آزاد ارس رودخانه ارس ارامنه کلیسای مریم مقدس حضرت عیسی ع خط نستعلیق تبریز جاذبه های گردشگری آذربایجان شرقی آمیزه تاریخ و طبیعت مسافران نوروزی عید نوروز 1402 کلیسای سنت استپانوس کلیسای مریم مقدس

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۴۲۱۰۵۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

اسب‌های خراسان شمالی در کورس گنبد کاووس خوش درخشیدند

محمد تقی ولیان در گفتگو با مهر با اشاره به درخشش اسب‌های خراسان شمالی در کورس گنبد کاووس اظهار کرد: در هفته دوم دور اول نژاد ترکمن گروه هندیکاپ کلاس ۶ اسب کارن حسین‌پور به مالکیت مونا نجفی معصوم با مربیگری محسن نجفی معصوم و چابکسواری رامین قهرمانی موفق شد عنوان در مسافت ۱۲۰۰ نایب قهرمانی را کسب کند و در دور دوم نژاد ترکمن هندیکاپ کلاس ۶ اسب سایرا به مالکیت یحیی زنوزاده موفق شد در مسافت ۱۲۰۰ متر مقام دومی را کسب کند.

وی در ادامه افزود: در روز دوم هفته دوم نژاد ترکمن گروه میدن آزاد اسب گل کوئین الهامی به مالکیت رضا الهامی موفق شد مقام سوم را بدست آورد و در روز سوم هفته دوم نژاد ترکمن گروه مبتدی و نبرده اسب شاه نور به مالکیت برادران محمدی موفق شد مقام سوم را کسب کند.

رییس هیات سوارکاری خراسان شمالی بیان کرد: همچنین در دور سوم نژاد ترکمن گروه هندیکاپ کلاس ۴ اسب آتاشیر به مالکیت فاطمه عفیف موفق شد مقام نایب قهرمانی را کسب کند.

ولیان گفت: در هفته سوم این رقابت‌ها روز پنج شنبه نژاد ترکمن گروه هندیکاپ کلاس ۱ در مسافت ۱۲۰۰ متر اسب پهلوان گز به مالکیت حجی خان رحمتی موفق شد عنوان سومی را از آن خود کند.

وی بیان کرد: در هفته سوم کورس گنبد در نژاد ترکمن گروه هندیکاپ کلاس ۵ اسب خرداد وحدانی به مالکیت و مربیگری مجتبی وحدانی با چابکسواری محمدرضا نوری توانست قهرمان شود و همچنین اسب کارن حسین پور به مالکیت مونا نجفی معصوم با مربی گری محسن نجفی معصوم موفق شد نایب قهرمان شود و اسب تایلاربیک به مالکیت محمد مرادی با مربی گری یوسف دهش و چابکسواری رضا فهیمی موفق شد مقام سوم را کسب کند.

رییس هیات سوارکاری خراسان شمالی افزود: در روز آخر از هفته سوم در نژاد ترکمن کلاس۷ اسب حیران ساجدی به مالکیت حجت ساجدی با مربی گری علی انفاس و چابکسواری رضا فهیمی موفق شد عنوان قهرمانی را کسب کند.

کد خبر 6092668